Nabywanie mowy w dyskursie zaburzonym na tle najważniejszych modeli ontolingwistycznych
DOI:
https://doi.org/10.24917/20837283.6.4Abstrakt
The subject of this article is the acquisition of speech in the distorted discourse compared to the most important ontolinguistic models. The introduction of the paper explains the notions of speech, discourse and distorted discourse. Then it describes the following models of language acquisition: nativist, constructivist (cognitive and interactionist) and the integrating approach. The next part of the article is devoted to the acquisition of speech in the distorted discourse. It contains the characteristics of the acquisition of speech by people with underdeveloped perceptual efficiencies and by people with underdeveloped realization efficiencies. The starting point of the author’s deliberations on this problem was S. Grabias’ typology of speech disorders.
Bibliografia
Bigas U., 2012, Autyzm – charakterystyka zachowań językowych w autystycznym spektrum zaburzeń, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 361–378.
Google Scholar
Bobrowski I., 2009, O dwóch kognitywizmach, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, Kraków, s. 57–65.
Google Scholar
Bokus B., Shugar G.W., 2007, Psychologia języka dziecka – stare pytania, nowe dane, nowe hipotezy, [w:] Psychologia języka dziecka, red. B. Bokus, G.W. Shugar, Gdańsk, s. 9–32.
Google Scholar
Bruner J.S., 1980, Ontogeneza aktów mowy, [w:] Badania nad rozwojem języka dziecka, red. G.W. Shugar, M. Smoczyńska, Warszawa, s. 483–513.
Google Scholar
Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Google Scholar
Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia” t. X, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 9–36.
Google Scholar
Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 15–71.
Google Scholar
Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne, Standardy terapii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 13–35.
Google Scholar
Grzegorczykowa R., 2010, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.
Google Scholar
Hickmann M., 2007, Rozwój językowy a rozwój poznawczy: stare pytania, nowe kierunki badań, [w:] Psychologia języka dziecka, red. B. Bokus, G.W. Shugar, Gdańsk, s. 425–446.
Google Scholar
Jęczeń U., 2012, Symptomy oligofazji w upośledzeniu umysłowym, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 381–393.
Google Scholar
Kielar-Turska M., 2002, Psychologiczne i psycholingwistyczne badania nad mową dziecka. Retrospekcja i obszary aktualnych badań, [w:] Zaburzenia mowy, red. S. Grabias, Lublin, s. 60–83.
Google Scholar
Kłeczek-Marek M., 2012, Integralna a modularna interpretacja faktów językowych – ujęcie integrujące, [w:] „Nowa Logopedia” t. 3: Diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej, red. M. Michalik, A. Siudak, Z. Orłowska-Popek, Kraków, s. 51–64.
Google Scholar
Kozłowska M., 2015, Standard postępowania logopedycznego w przypadku dzieci z afazją, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 347–362.
Google Scholar
Kozłowska M., Chrościńska-Krawczyk M., 2012, Padaczka. Zaburzenia językowe u dzieci z padaczką, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 397–411.
Google Scholar
Krakowiak K., 2012, Typologia uszkodzeń słuchu i osób nimi dotkniętych, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 215–248.
Google Scholar
Langacker R.W., 2003, Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków, s. 30–117.
Google Scholar
Langacker R.W., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Kraków.
Google Scholar
Libura A., Libura M., 2011, Językoznawstwo wobec odkryć genetyki. Na przykładzie niektórych problemów związanych z tzw. genem języka, [w:] Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, red. P. Stalmaszczyk, Łódź, s. 11–26.
Google Scholar
Lipski W., 2015, Standard postępowania logopedycznego w przypadku autyzmu, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 461–516.
Google Scholar
Mazurkiewicz-Sokołowska J., 2010, Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym, Kraków.
Google Scholar
Michalik M., 2011, Modularny a integralny sposób istnienia języka (logopedyczny punkt widzenia), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 96. Studia Logopaedica IV: Język – kultura – edukacja, red. L. Bednarczuk, S. Koziara, H. Pawłowska-Jaroń, E. Stachurski, Kraków, s. 341–350.
Google Scholar
Michalik M., 2012, Budowanie kompetencji składniowej w dyskursie zaburzonym, [w:] Milewski S., Kaczorowska-Bray K., Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, Gdańsk, s. 299–307.
Google Scholar
Michalik M., 2015, Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i praktyce logopedycznej, Gdańsk.
Google Scholar
Mietz K., 2016, Rutynizacja jako determinanta nabywania języka, w druku.
Google Scholar
Mirecka U., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyzartrii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 839–863.
Google Scholar
Muzyka-Furtak E., 2012, Zaburzenia mowy dzieci niesłyszących – propozycja typologii, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 285–313.
Google Scholar
Muzyka-Furtak E., 2015, Postępowania logopedyczne w głuchocie i niedosłuchu. Programowanie języka, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 191–224.
Google Scholar
Panasiuk J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 309–345.
Google Scholar
Panasiuk J., Kaczyńska-Haładyj M.M., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku osób do-rosłych z zespołem Aspergera, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 517–549.
Google Scholar
Piaget J., 1993, Mowa i myślenie dziecka, Warszawa.
Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D., 2015, Standard postępowania logopedycznego w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 727–779.
Google Scholar
Rittel T., 1994, Podstawy lingwistyki edukacyjnej. Nabywanie i kształcenie języka, Kraków.
Google Scholar
Shugar G.W., Smoczyńska M., 1980, Nowe kierunki badań nad językiem dziecka, [w:] Badania nad rozwojem języka dziecka, red. G.W. Shugar, M. Smoczyńska, Warszawa, s. 8–51.
Google Scholar
Sołtys-Chmielowicz A., 2008, Standard postępowania logopedycznego w przypadku dyslalii, [w:] „Logopedia” t. 37: Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, Lublin, s. 59–68.
Google Scholar
Stasiak J., 2012, Alalia. Perspektywy opisu, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 337–368.
Google Scholar
Stasiak J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku alalii prolongaty, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 239–264.
Google Scholar
Stasiak J., 2015a, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 227–236.
Google Scholar
Tarkowski Z., 1997, Jąkanie wczesnodziecięce, Warszawa.
Google Scholar
Tarkowski Z. red., 1999, Dyzartria, Lublin.
Google Scholar
Taylor J.R., 2007, Gramatyka kognitywna, Kraków.
Google Scholar
Tomasello M., 2002, Kulturowe źródła ludzkiego poznania, Warszawa.
Google Scholar
Tomasello M., 2003, Czy małe dzieci posiadają składniową kompetencję osób dorosłych?, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków, s. 144–222.
Google Scholar
Tomasello M., 2007, Społeczno-pragmatyczna teoria uczenia się słów, [w:] Psychologia języka dziecka, red. B. Bokus, G.W. Shugar, Gdańsk, s. 211–225.
Google Scholar
Wittgenstein L., 2011, Tractatus logico-philosophicus, Warszawa.
Google Scholar
Woźniak T., 2008, Standard postępowania logopedycznego w przypadku jąkania, [w:] „Logopedia” t. 37: Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, Lublin, s. 217–226.
Google Scholar
Woźniak T., 2015, Diagnoza i terapia osób z zaawansowanym jąkaniem, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 797–835.
Google Scholar
Wygotski L.S., 1989, Myślenie i mowa, Warszawa.
Google Scholar
Vasta R., Haith M., Miller S.A., 2004, Psychologia dziecka, Warszawa.
Google Scholar
