Lateralizacja żucia w perspektywie dominacji usznej
DOI:
https://doi.org/10.24917/20837283.9.12Słowa kluczowe:
lateralizacja, dominujące ucho, żucie, artykulacjaAbstrakt
Niniejszy artykuł stanowi kontynuację tematu traktującego o powiązaniach między wzorcem lateralizacji (nożnością, ręcznością, usznością i ocznością) a preferencjami żucia. Szczególnej uwadze poddano związki między dominującym uchem a sposobem opracowania pokarmów, jako kolejną najczęściej występującą relacją, obserwowaną u osób ze skrzyżowaną lateralizacją. Ze względu na rozwój logopedii w zakresie diagnozy i terapii coraz większy nacisk kładzie się na kompleksowe podejście, angażujące badanie wymowy i towarzyszących jej czynności. Żucie stanowi jeden z procesów usprawniających aparat artykulacyjny pod względem motorycznym i sensorycznym. Prawidłowy przebieg tej czynności umożliwia nabywanie precyzyjnych ruchów żuchwy, warg i języka potrzebnych do właściwej realizacji fonemów. Powiązania, jakie dostrzega się między usznością a preferencjami żucia, być może będą okazją do podjęcia dalszych działań usprawniających diagnostykę i oddziaływania terapeutyczne w logopedii.
Bibliografia
Barcellos, D. C., da Silva, M. A., Batista G. R., Pleffken P. R., Pucci C. R., Borges A. B., Gomes Torres C. R., & de Paiva Gonçalves, S. E. (2012). Absence or weak correlation between chewing side preference and lateralities in primary, mixed and permanent dentition. Archives of Oral Biology, 57(8), 1086–1092.
Google Scholar
Bochenek, A. i Reicher, M. (2014). Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Tom IV. Układ nerwowy ośrodkowy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Google Scholar
Bochenek, A. i Reicher, M. (2018). Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Google Scholar
Dominiak, P., Kalecińska, E., Dominiak, M. i Krawczykowska, H. (2006). Obiektywna ocena zakresu ruchomości żuchwy na podstawie pomiarów linijnych – zasady pomiarów i interpretacja. Dental and Medical Problems, 41(1), 121–125.
Google Scholar
Krzywiańska‑Karolewska, M. (2010). Etiologia zaburzeń żucia. W: G. Śmiech‑Słomkowska (red.), Zarys ortodoncji. Podręcznik dla techników dentystycznych (s. 32–33). Otwock: Med Tour Press International.
Google Scholar
Kurkowski, Z. M. (2007). Test Rozdzielnousznego Słyszenia. Podręcznik użytkownika. Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Człowiek–Człowiekowi”.
Google Scholar
Kurkowski, Z. M. (2018). Lateralizacja słuchowa – wybrane problemy diagnozy i terapii. Logopedia, 47(1), 215–230.
Google Scholar
Kurkowski, Z. M. i Kruczyńska A. (2019). Rozwój funkcji słuchowych. W: E. Muzyka‑Furtak (red.), Surdologopedia. Teoria i praktyka (s. 74–85). Gdańsk: Harmonia Uniwersalis.
Google Scholar
Lee, S. M., Oh, S., Jin Yu, S., Lee, K. M., Son, S. A., Kwon, Y. H., & Kim, Y. I. (2017). Association between brain lateralization and mixing ability of chewing side. Journal of Dental Sciences, 12(2), 133–138.
Google Scholar
Łuszczuk, M. (2020). Czy (a)symetria w obrębie kompleksu orofacjalnego może być związana z preferencją ręki?. Logopedia, 49(1), 83–94.
Google Scholar
Mendala ‑Kwoczek, E. (2021). Przegryź to. Narząd żucia – od biomechaniki po emocje. W: M. Baj ‑Lieder i R. Ulamn ‑Bogusławska (red.), Trudności w karmieniu niemowląt i małych dzieci, czyli jedzenie to nie bułka z masłem (s. 195–205). Warszawa: Wydawnictwo Pestka i Ogryzek.
Google Scholar
Nissan, J., Gross, M. D., Shifman, A., Tzadok, L., & Assif, D. (2004). Chewing side preferences as a type of hemi-spheric laterality. Journal of Oral Rehabilitation, 31(5), 412–416.
Google Scholar
Pietruski, J. (2021). Okluzja w praktyce. Warszawa: Quintessence Publishing Polska.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska, D. (2013). Zaburzenia funkcji prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego. Bytom: Ergo ‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska, D. (2017). Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń. Bytom: Ergo ‑Sum.
Google Scholar
Okeson, J. P. (2023). Leczenie dysfunkcji skroniowo ‑żuchwowych i zaburzeń zwarcia. Lublin: Czelej.
Google Scholar
Rovira‑Lastra, B., Flores‑Orozco, E. I., Ayuso‑Montero, R., Peraire, M., & Martinez‑Gomis, J. (2015). Peripheral, functional and postural asymmetries related to the preferred chewing side in adults with natural dentition. Journal of Oral Rehabilitation, 43(4), 279–285.
Google Scholar
Szczudło‑Oborska, W. (2024). Zależność pomiędzy wybranymi czynnikami lateralizacji a preferowaną stroną żucia. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Logopaedica, 400(8), 141–155.
Google Scholar
Wróblewska, A., Bhatia, M., Matthews ‑Brzozowska, T. i Polańska, A. (2020). Symetria czy asymetria twarzy, czym jest uwarunkowana – współczesne opinie badaczy. Journal of Face Aesthetics, 3(1), 51–60.
Google Scholar
