Wpływ trudnych doświadczeń wcześniaków z porodów miernie przedwczesnych na ich rozwój
DOI:
https://doi.org/10.24917/20837283.9.7Słowa kluczowe:
dziecko przedwcześnie urodzone, późny wcześniak, funkcje percepcyjne, funkcje poznawcze, diagnoza rozwojowa, stymulacja, terapiaAbstrakt
Badania dotyczące wcześniaków częściej koncentrowały się na zachorowalności i śmiertelności ekstremalnych wcześniaków. Tymczasem wzrasta liczba wcześniaków urodzonych między 34. a 36. tygodniem i 6. dniem ciąży i zainteresowanie tymi dziećmi od kilkunastu już lat nie słabnie, bo wyniki badań pokazują ich dużą podatność na: opóźnienie neurorozwojowe, porażenie mózgowe, przewlekłe choroby układu oddechowego czy metaboliczne. Późne wcześniaki stanowią grupę wysokiego ryzyka, w związku z czym wymagają jak najwcześniejszej diagnostyki oraz stymulacji jako profilaktyki zaburzeń poznawczych i komunikacyjnych. Połączenie wczesnej interwencji medycznej i wczesnej stymulacji rozwoju lub w skrajnych przypadkach konsekwentnie prowadzonej terapii neurobiologicznej wydaje się mieć największy wpływ na szanse rozwojowe i jakość życia tej grupy dzieci i ich rodzin. Długofalowe monitorowanie rozwoju dziecka przedwcześnie urodzonego również w aspekcie rozwoju poznawczego (w tym językowego) to szansa na osiągnięcie sukcesu edukacyjnego każdego wcześniaka. Artykuł przedstawia wyniki badań logopedycznych kilkunastoosobowej grupy późnych wcześniaków, stając się asumptem do refleksji na temat wpływu późnego wcześniactwa na rozwój tej grupy dzieci.
Bibliografia
Alterman, N., Johnson, S., Carson, C., Petrou, S., Kurinzcuk, J. J., Macfarlane, A., Boyle, E., & Quigley, M. A.. (2022). Gestational age at birth and academic attainment in primary and secondary school in England: Evidence from a national cohort study. PLoS ONE, 17(8), e0271952. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0271952
Google Scholar
Baumert, M., Sypniewska, K. i Surmiak, P. (2012) Późny wcześniak. Annales Academiae Medicae Silesiensis, 66(4), 24–28.
Google Scholar
Bober-Olesińska, K. (b.d.). Wady wzroku u wcześniaków. Pobrano 8 stycznia 2021 z https://wczesniaki.org.pl/porady/zdrowiewczesniaka/wady-wzroku-u-wczesniakow
Google Scholar
Bossi, L., Giúdici, L., Bertani, G., Fernández, P., Maccarrone, A., & Cattaino, A. (2022). Late preterm newborn: follow-up recommendations. Archivos Argentinos de Pediatria, 120(6), S88–S94. https://doi.org/10.5546/aap.2022.S88
Google Scholar
Budohoska, W. i Grabowska, A. (1994). Dwie półkule – jeden mózg. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Cheong, J. L., Doyle, L. W., Burnett, A. C., Lee, K. J., Walsh, J. M., Potter, C. R., Treyvaud, K., Thompson, D. K., Olsen, J. E., Anderson, P. J., & Spittle, A. J. (2017). Association Between Moderate and Late Preterm Birth and Neurodevelopment and Social-Emotional Development at Age 2 Years. JAMA Pediatrics, 171(4). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28152144/
Google Scholar
Cieszyńska, J. i Korendo, M. (2015). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Google Scholar
Chrzan-Dętkoś, M. (2012). Wcześniaki. Rozwój psychoruchowy w pierwszych latach życia, Gdańsk: Wydawnictwo Grupa Wydawnicza Harmonia.
Google Scholar
Czajkowska, M. i Kaptur, E. (2016) Metoda Vojty w diagnozie i terapii triady ssanie–połykanie oddychanie u dziecka przedwcześnie urodzonego. Logopedia, 45, 205–219.
Google Scholar
Feige, S. (2012). Rola logopedy na oddziale noworodkowym. W: I. Nowakowska‑Kempna (red.), Studia logopedii i neurologopedii (s. 309–321). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Ignatianum.
Google Scholar
Fundacja Wcześniak Rodzice – Rodzicom. (b.d.). Statystyka urodzeń wcześniaków w 2023 roku. Pobrano 10 kwietnia 2025 z https://wczesniak.pl/statystyka/
Google Scholar
Grabias, S. (2008). Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia. Logopedia, 37, 13–27.
Google Scholar
Helwich, E. (2016). Wcześniactwo. Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/79079,wczesniactwo
Google Scholar
Hibbard, J. U., Wilkins, I., Gregory, K., Haberman, S., Hoffman, M., Kominiarek, M. A., Reddy U., Bailit, J., Burkman, R., Gonzalez Quintero, V. H., Hatjis, C. G., Landy, H., Ramirez, M., VanVeldhuisen, P., Troendle, J., & Zhang, J. (2010). Respiratory Morbidity in Late Preterm Births. JAMA, 304(4), 419–425. https://doi.org/10.1001/jama.2010.1015
Google Scholar
Hintz, S. R., Newman, J. E., & Vohr, B. R. (2016). Changing definitions of long-term follow up: Should ‘long term’ be even longer?. Seminars in Perinatology, 40(6), 398–409.
Google Scholar
Hnatyszyn, G. (2010). Choroby ośrodkowego układu nerwowego W: J. Gadzinowski, G. Hnatyszyn, M. Kęsiak, Podstawy neonatologii (s. 251–281). Warszawa: PZWL.
Google Scholar
Jois, R. S. (2019). Understanding long -term neurodevelopmental outcomes of very and extremely preterm infants: A clinical review. Australian Journal of General Practice, 48(1–2). https://www1.racgp.org.au/ajgp/2019/january%e2%80%93february/understanding-long-term-neurodevelopmental-outcome/
Google Scholar
Jois, R. S. (2018). Neurodevelopmental outcome of late -preterm infants: A pragmatic review. Australian Journal of General Practice, 47(11). https://www1.racgp.org.au/ajgp/2018/november/neurodevelopmental-outcome-of-late-preterm-infants/
Google Scholar
Kackieło-Tomulewicz, J., Malinowska-Gleń, M. i Magnuszewski, Ł. (2020). Dzieci z porodów przedwczesnych – rola wczesnej interwencji logopedycznej W: I. Więcek-Poborczyk, J. Żulewska-Wrzosek (red.), Interdyscyplinarność w logopedii – konieczność czy nadmiar? (s. 91). Warszawa: Wydawnictwo APS.
Google Scholar
Kaczorowska-Bray, K. i Zielińska-Burek, M. (2012). Zaburzenia rozwoju psychoruchowego wpływające na rozwój mowy i języka dziecka W: I. Nowakowska‑Kempna (red.), Studia logopedii i neurologopedii (s. 82). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Ignatianum.
Google Scholar
Karnati, S., Kollikonda, S., & Abu-Shaweesh, J. (2020). Late preterm infants – Changing trends and continuing challenges. International Journal of Pediatrics and Adolescent Medicine, 7(1), 36–44. https://doi.org/10.1016/j.ijpam.2020.02.006
Google Scholar
Króliczak, G. i Biduła, S. (2011). Lateralizacja języka i gestów: metody badań, zależności oraz uwarunkowania anatomiczne. Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu, (6). 27–47.
Google Scholar
Kruczek, P. (2011a). Martwicze zapalenie jelit. W: J.J. Pietrzyk (red.), Vademecum pediatry (s. 194-195). Kraków: WUJ.
Google Scholar
Kruczek, P. (2011b). Retinopatia wcześniaków. W: J.J. Pietrzyk (red.), Vademecum pediatry (s. 198–199). Kraków: WUJ.
Google Scholar
Kurkowski, Z. M. (2013). Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej. Lublin: UMCS.
Google Scholar
Lehman, I. i Królak-Olejnik, B. (2019). Dźwięk na oddziale intensywnej terapii i jego wieloaspektowy wpływ na rozwój noworodka. Postępy Neonatologii, 25(2), 115–123.
Google Scholar
Lowe, J., Fuller, J., Lowe, J. R., Fuller, J. F., Do, B. T., Vohr, B. R., Das, A., Hintz, S. R., Watterberg, K. L., & Higgins, R. D. (2019). Behavioral problems are associated with cognitive and language scores in toddlers born extremely preterm. Early Human Development, 128, 48–54. https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2018.11.007
Google Scholar
Marczykowska, I. i Koczaja-Styka, W. (2017). Opóźniony rozwój mowy na tle skrajnego wcześniactwa – studium przypadku. Głos – Język – Komunikacja, 4, 164–181.https://www.docsity.com/pl/docs/opozniony-rozwoj-mowy-na-tle-skrajnego-wczesniactwa-studium-przypadku/5776444/
Google Scholar
Maxwell, J., Yellowhair, T., Maxwell, J. R., Yellowhair, T. R., Oppong, A. Y., Camacho, J. E., Lowe, J. R., Jantzie, L. L., & Ohls, R. K. (2017). Cognitive development in preterm infants: multifaceted deficits reflect vulnerability of rigorous neurodevelopmental pathways. Minerva Pediatrica, 69(4), 298–313. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28211648/
Google Scholar
Pascal, A., Govaert, P., Oostra, A., Naulaers, G., Ortibus, E., & Van den Broeck, C. (2018). Neurodevelopmental outcome in very preterm and very-low-birthweight infants born over the past decade: a meta-analytic review. Developmental Medicine & Child Neurology, 60(4), 342–355. https://doi.org/10.1111/dmcn.13675
Google Scholar
Pawłowska-Jaroń, H. i Orłowska-Popek, Z. (2019). Problemy rozwojowe dzieci przedwcześnie urodzonych z perspektywy stymulacji /terapii logopedycznej. Logopaedia Lodziensa, (4), 149–162.
Google Scholar
Perinatal Services BC. (n.d.). Healthy women having healthy pregnancies and infants. Pobrano 30 kwietnia 2025 z https://www.perinatalservicesbc.ca/
Google Scholar
Polic, B., Kovasevic, T., Markić J., & Mestrovic J. (2018) The late preterm infants. Paediatria Croatica, (62, Suppl.), 32–38.
Google Scholar
Rękosiewicz, M. i Jankowski, P. (2014). Rozwój dziecka. Środkowy wiek szkolny. W: A.I. Brzezińska (red.), Niezbędnik Dobrego Nauczyciela (t. 4). Warszawa: IBE.
Google Scholar
Sadowska-Krawczenko I. (2017). Zagadnienia późnego wcześniactwa w Polsce. Bydgoszcz.
Google Scholar
Shapiro-Mendoza, C. K., & Lackritz, E. M. (2012). Epidemiology of late and moderate preterm birth. Seminars in Fetal & Neonatal Medicine, 17(3), 120–125. https://doi.org/10.1016/j.siny.2012.01.007
Google Scholar
Skoczylas, M., Baczyńska, M. Chudzik, A., Krajewski, P., Pokrzywnicka, M. i Kalinka, J. (2011). Późny poród przedwczesny – punkt widzenia położnika. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia. 4(2), 65–69.
Google Scholar
Smoczyńska, M. (2020). Test Rozwoju Językowego (TRJ) jako psychomotoryczne narzędzie diagnozy zaburzeń rozwoju językowego u dzieci polskojęzycznych. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 39(3).
Google Scholar
Smoczyńska, M., Haman, E., Maryniak, A., Czaplewska, E., Krajewski, G., Banasik, N., Kochańska, M. i Łuniewska, M. (2015). Test Rozwoju Językowego. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Google Scholar
Standardy opieki ambulatoryjnej nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. (2018). Warszawa: Media-Press.
Google Scholar
Snyersa, D., Lefebvre, C., Viellevoye, R., & Rigo, V. (2020). Late preterms: high risk newborns despile appearances. Revue Medicale de Liege, 75(2), 105–110. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32030935/
Google Scholar
Stecko, E. (2002). Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznanie i postępowanie logopedyczne. Warszawa: WUW.
Google Scholar
Stobnicka-Stolarska, P., Żukowska-Rubik, M., Nehring-Gugulska, M. i Paradowska, B. (2012). Protokół oceny umiejętności ssania piersi. https://cnol.kobiety.med.pl/wp-content/uploads/2023/11/2023_PROTOKOL-OCENY-UMIEJETNOSCI-SSANIA-PIERSI_CNoL.pdf
Google Scholar
Woźniak, T. (2005). Narracja w schizofrenii. Lublin: UMCS.
Google Scholar
Vasta, R., Haith, M. i Miller, S. (2004). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP.
Google Scholar
WHO. (2018). Preterm birth. www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm‑birth (dostęp 12.08.2022).
Google Scholar
